De Krocht in 2004

Dit jaar is besloten om in tegenstelling tot 2003 kleinere werkputten te maken, dit had te maken met de tijd die nodig is om een grote put af te werken. De sporen droogden sneller uit en alles moest opnieuw opgeschaafd worden om de sporen opnieuw zichtbaar te maken voor het tekenwerk, dat kostte extra tijd en dit jaar werd afgesproken om kleinere werkputten te maken. Voor het afwerken van de werkputten bestaan tijdstabellen, dit in relatie tot de hoeveelheid beschikbare middelen en mensen levert een hoeveelheid af te werken ha op. Echter er hoeft weinig te gebeuren of de planning moet bijgesteld worden. De eerste werkput in 2004 (werkput nr.7) werd aangelegd aan de noordwest kant, de reden is dat alle werkputten op elkaar aansluiten zodat er 1 groot overzicht ontstaat.

1e week

In werkput 7 werden ongeveer 12 kringgreppels gevonden en vijf waterputten. De kringgreppels worden gedateerd op 14e eeuws. Paalsporenconcentraties hebben geleid tot 4 gebouwconstructies. Opnieuw zijn boot-vormige gebouwen(paalsporen)gevonden. Tot zover info uit het weekrapport van Jan de Koning over deze eerste week. De eerste werkput meet 20x40 m, meteen al veel sporen en goede resultaten, nl. scherfvondsten uit de vroege middeleeuwen! Bovendien kwamen er 5 waterputten tevoorschijn prachtig maarrrr wel veel werk. Jan de Koning krast sporen aan om later te worden getekend door Jos.

De 2e dag eindigde met een mooie detectorvondst: een karolingische fibula 8e eeuw,gevonden in een spoor. Nauwelijks zichtbaar op de voorzijde van de fibula is een rode ondergrond, afwachten wat er tevoorschijn gaat komen na het schoonmaken.

De achterkant van de fibula laat het bevestigingspunt zien van de pin (aan de rand)en de restanten van het oogje waar de pin in hoort te vallen (glimmende puntje). Prachtig randfragment in situ van een grote (voorraadpot) in een gecoupeerd paalgat. Op de laatste dag kwam een waterput aan de beurt, voor de helft heel voorzichtig afgraven met de graafmachine en direct al resultaat. Onderin de waterput kwamen Pingsdorf aardewerkscherven tevoorschijn en voor ons schaatsdorp Limmen kwam een prachtige glis van een runderbot gemaakt, tevoorschijn. Kortom de oudste schaats van Limmen! De onderkant van de glis is glad gesleten door het gebruik en zichtbaar zijn de gaatjes waar het bevestigingstouw doorheen werd getrokken. Glissen zijn algemeen bekend en worden dan ook regelmatig gevonden. Maar het bijzondere van deze glis is dat hij kan worden gedateerd en afkomstig is uit de 11e eeuw, dus een vroeg exemplaar!! In 2003 zijn verschillende waterputconstructies aangetroffen, maar deze hadden we nog niet! Zichtbaar is een frame van hout met daarbinnen de bovenkant van een ton, de ton steekt nog zo'n 80 cm in de grond. Uit deze ton kwam de glis tevoorschijn.

2e week

Allereerst hebben we steeds met goed weer kunnen werken en dat is voor een dergelijk onderzoek mooi meegenomen. De sfeer onderling is uitstekend en door de goede samenwerking vlotten de werkzaamheden zoals het hoort. Ook in deze week konden weer diverse forse paalgaten aan het overzicht worden toegevoegd en kunnen Mark van Raay en Jan de Koning samen met Menno Dijkstra weer gaan puzzelen. Ook in deze week werden enkele waterputten onder handen genomen. De datering van de gevonden waterputten kunnen we stellen is vanaf de 8e/9e eeuw. Op de laatste opgravingsdag van deze week werd onderin een waterput de scherven van twee (onvolledige) pingsdorf potten gevonden. Deze zullen in gerestaureerde staat te bezichtigen zijn op de open dag op 20 mei. Op de open dag zal een speciaal ingerichte werkruimte worden ingericht om het publiek een aantal vondsten te tonen en vooral ook zal er uitleg worden gegeven over de gevonden sporen. De foto's tonen een deel van een spant als zijnde een onderdeel van een boot. Dit stuk hout werd, samen met een gebogen onbewerkt stuk hout, gevonden in de ingraving van een waterput.

In het hout zijn een aantal bevestigingsgaten te zien (pen en gatverbinding). Over de datering valt nog niets te zeggen. Al eerder (2003)werd het geraamte van een paard gevonden. Ook nu weer troffen wij de restanten van een groot volwassen paard aan. Er werden wat "vroege" scherven aangetroffen tussen de resten van het dier maar daar moeten we voorzichtig mee zijn, nader onderzoek volgt nog. Hopelijk kunnen de resten aan het publiek op 20 mei worden getoond. Op een overzichtsfoto is de werkput waar alle sporen zijn onderzocht. Dit beeld laat tevens zien dat er na een opgraving niets meer over is, de sporen zijn vernietigd. Om die reden wordt er dan ook niet zo maar een opgraving in gang gezet, de huidige filosofie is: als er geen sprake is van bedreiging dan wordt er niet opgegraven. Voor de Krocht geldt dat de sporen zo dicht onder het oppervlak liggen dat zij worden bedreigd, vandaar deze opgraving.

3e week

Op de foto's van een deel van een spant als zijnde een onderdeel van een boot. Dit stuk hout werd, samen met een gebogen onbewerkt stuk hout, gevonden in de ingraving van een waterput.

In het hout zijn een aantal bevestigingsgaten te zien (pen en gatverbinding). Over de datering valt nog niets te zeggen. Al eerder (2003)werd het geraamte van een paard gevonden. Ook nu weer troffen wij de restanten van een groot volwassen paard aan. Er werden wat vroege scherven aangetroffen tussen de resten van het dier maar daar moeten we voorzichtig mee zijn, nader onderzoek volgt nog. Hopelijk kunnen de resten aan het publiek op 20 mei worden getoond.

Op de een der foto's is een zgn grape te zien, een 15e eeuws potje met 3 pootjes, helaas heeft de graafmachine de pot geraakt. Ernaast is een foto waarop vlechtwerk in close up van een waterput wand is te zien, dit is een bijzondere constructie. Uit de put kwam een mooie Badorf randfragment tevoorschijn. Het vlechtwerk was een gesloten geheel. Ter vergelijking: als het ware een grote mand zonder bodem ingegraven. Bijzonder aardewerk door Ceciel Nyst uit een paalgat geprepareerd, aardewerk van het Duisburg type, 10e eeuw gedraaid met radstempel. Dit aardewerk lijkt enigszins op Badorf vanwege het radstempelversiering maar is toch grover van maaksel. Dit aardewerk is schaars en is tot nog toe gevonden in Alkmaar, Medemblik en Nieuwe Niedorp.

4e week

In de vierde opgravingsweek werd op 20 mei een open dag gehouden. De belangstelling was enorm, ongeveer een 1000 mensen bezochten de opgraving en daarmee kan gezegd worden dat archeologie de mensen zeker aanspreekt. Veel bezoekers waren verbaasd over het feit dat archeologie ook met kengetallen werken, er moeten een aantal meters per dag worden opgegraven, kortom het is hard werken geblazen. Om een indruk te geven volgt hier een verslag van 1 dag werken.

WATERPUTTENDAG 27 mei 2004
S4509 plaggen en zware houtconstructie (zie foto)
S4503 plaggenput met mantel, door het veen gegraven.
S4614 tonput (zie foto), met complete ton nog intact
S4803 plaggenput met scherpe veenplaggen
S4785 Put met vlechtwerkmantel, ter plekke gevlochten.
S4712 Ten dele gecoupeerd, veenplaggenput met houtconstructie.

De rapportage is veel uitgebreider, de opsomming geeft een indruk wat er op zo'n dag door 3 medewerkers wordt opgegraven. De werkzaamheden zijn zwaar en vergt grote inzet van de medewerkers. Op een van de foto's is een groep bezoekers op de open dag te zien, Menno Dijkstra geeft uitleg. De groepen bestonden gemiddeld uit 50 bezoekers en werden elk half uur rondgeleid.

Ceciel Nyst krijgt steun van twee jonge enthousiaste jongeren. Zij geeft uitleg aan het publiek over een aantal vondsten. Op de tafel bevindt zich een kogelpot en twee gedeeltelijke Pingsdorf potten afkomstig uit een waterput. Op de open dag gingen de werkzaamheden gewoon door. Jan de Koning verricht hoogtemetingen terwijl op de achtergrond een groep wordt rondgeleid. Een mooie tonput, in de kern werden enkele Pingsdorf scherven gevonden (11e begin 12e eeuw). De duigen waren niet van eikenhout.

Zichtbaar op de foto is een hoepel. Ies de Zwart van de regionale strandwalwerkgroep zit letterlijk in de put. Let op de zware houtconstructie van deze put. Een bijzonderheid is dat achter Ies een zware aangepunte paal ligt, onduidelijk is waar de paal eerder voor werd gebruikt. Onderzocht wordt of er een dendro onderzoek kan worden gedaan om de leeftijd van het hout te bepalen.

6e week

In deze zesde week zijn weer een aantal mooie waterputten onder handen genomen, alle keren is het weer spannend om te ontdekken op welke manier de vroegere bewoners hun waterputten maakten en wat ze er in achter lieten. Van de ruim 50 waterputten! inmiddels, zijn de meesten verschillend van opbouw of maaksel. De waterput welke hieronder is afgebeeld kwam heel mooi uit de grond tevoorschijn, deze waterput eindigde onderin in het zand en was niet op de veenlaag gebouwd. Andere putten werden tot op het veen gegraven en er werd een mooi rond gat van ongeveer 50 cm in doorsnede door het 60 cm dikke veen gegraven. Een moeizame klus, het veen is bikkelhard en sluit gegarandeerd het water onder het veen af van de laag boven het veen. De veenlaag is 5000 jaar oud. Verbazingwekkend is het dat de vroegere bewoners met zo weinig middelen zulke perfecte waterputten wisten te construeren. Wij moderne mensen hebben een graafmachine tot onze beschikking en moeten nog oppassen bij het graven op het toestromende water en het instortingsgevaar wat daarbij ontstaat. Er moet dan ook snel gewerkt worden. Op een van de foto's is de ronde vorm van de put goed zichtbaar, uit de kern is de vulling voor een deel verwijderd. De plaggenrand kon als een bouwpakket verwijderd worden, de plaggen waren in uitstekende staat. Onder uit de put kwam hout tevoorschijn. Op grond van het schervenmateriaal (Pingsdorf en Andenne,13e eeuw) kon de put goed worden gedateerd. Op enige foto's van dezelfde put is het hout zichtbaar, een stukje uit het midden is afgebroken en verwijderd. De vulling en de plaggen van de put worden, voor nader onderzoek, bemonsterd op zaden.

Nadat alle plaggen waren verwijderd kwam dit houten karrewiel met spaakgaten tevoorschijn. Het wiel bestaat uit 5 segmenten en waren met een pen en gatconstructie aan elkaar gemaakt. Het wiel is uit de put verwijderd en op het gras gelegd om foto's te kunnen maken. De doorsnede van het wiel is 90 cm.

7e en 8e week

Ook de zevende en achtste week blonken uit door een grote hoeveelheid waterputten, inmiddels zijn meer dan zestig waterputten gevonden. Door Peter Vos werd onderzoek gedaan naar de grondlagen gevormd ten tijde van het oer-ij. De tonput met ernaast een plaggenput, beiden werden gedateerd in de vroege middeleeuwen en dus een interessante vondst, uit de ernaast gelegen plaggenput kwam de benen kam tevoorschijn. Detail van de tonput zijn goed te zien.

Benen kam uit de eerder genoemde plaggenput, zeer fraai gemaakt uit verschillende benen plaatjes. detail benen kam Tonput? met bovenin een ruggegraat van een rund, tevens kwam uit deze put een varkenstand en kippenbotjes tevoorschijn. Verder kwam er Badorf materiaal en vroege kogelpotscherven tevoorschijn. Ceciel bezig om de planken schoon te maken gedemonteerde putdelen van bovengenoemde put, er is hier niet sprake van een ton put maar dit zijn vermoedelijk planken ooit gebruikt voor een boot. Detail van een reparatie, plankje met duvels. Dan nu een zeldzame vondst, achter de planken put kwam een wrang tevoorschijn, een kiel zijnde een onderdeel van een boot. Dit soort vondsten uit de vroege middeleeuwen kunnen beslist als zeldzaam worden gekwalificeerd was de conclusie van archeoloog Jan de Koning. In Nerderland zijn maar enkele vindplaatsen bekend van dit soort scheepsfragmenten. Heel bijzonder dus! Detail van de wrang met gaten ten behoeve van pen en gat verbinding.